In het kader van een afstudeeropdracht aan de Nyenrode Business Universiteit is, in samenwerking met Marktlink Fusies en Overnames, onderzoek gedaan naar de criteria en financieringsbereidheid van Management Buy In- (MBI) en Management Buy Out (MBO) transacties over de periode 2005 en 2009. Uit het onderzoek blijkt dat voor de crisis banken voornamelijk MBI- en MBO-transacties financierden om marktaandeel te winnen of te behouden.
Hierdoor kwamen ook minder presterende ondernemingen in aanmerking voor een overnamefinanciering. Tijdens de crisis ging het roer om en waren banken zeer selectief in deze vorm van financieringen. Alleen de best presterende ondernemingen kwamen nog in aanmerking voor een overnamefinanciering. Desondanks blijft de persoonlijke indruk die de bank heeft van de MBI/MBO-er van groot belang.Onderzoek bevestigt het beeld dat kansrijke overnamekandidaten de afgelopen achttien maanden onevenredig onderhevig waren aan marktsentimenten. Kandidaten zagen dat door deze ontwikkelingen deals werden geannuleerd of uitgesteld. Toch is het licht aan het einde van deze tunnel zichtbaar. “Met een goed onderbouwd financieringsplan, de aangepaste stimuleringsmaatregelen van de overheid en een overtuigende koper zijn banken weer volop bereid te financieren, zo leert de ervaring uit de dagelijkse overnamepraktijk”, zegt Marnix Messersmid van Marktlink Fusies & Overnames B.V.
Voor het onderzoek is uitgegaan van de periode 2005 – 2009. Tot de tweede helft van 2008 was er sprake van een overnamegolf; een explosieve groei in het aantal fusies en overnames. Kenmerkend voor een overnamegolf zijn een groeiende economie en vaak makkelijk toegankelijke financieringsbronnen. Aan deze golf kwam in de tweede helft van 2008 abrupt een eind door de kredietcrisis.
“Het onderzoek toont aan dat in de periode 2005 – eerste helft 2008 het bancaire landschap gekenmerkt werd door een felle concurrentiestrijd. Banken deden er alles aan om klanten aan zich te binden en zodoende het marktaandeel te behouden. Dit leidde tot een prijzenoorlog, met als consequentie dat veel MBO- of MBI-financieringen werden gerealiseerd. In de beoordeling lag de nadruk op kwalitatieve aspecten; de scores van kwantitatieve ratingprogramma’s waren van secundair belang in het uiteindelijke oordeel, zo blijkt uit de gemiddeld lage credit ratingscore van de onderzochte financieringen”, aldus Jan Dijkmans, die samen met Michel van Neer dit onderzoek voor Marktlink Fusies & Overnames B.V. verrichtte.
De enorme financieringsbereidheid hing sterk samen met het economische vooruitzicht in die jaren. Banken en ondernemers zagen hun bedrijfsresultaat zich positief ontwikkelen en prognoses voor de komende jaren werden berekend op basis van rooskleurige groeiperspectieven. Door deze perspectieven waren banken bereid het overgrote deel van financieringen op zich te nemen. De inbreng van de kopers zelf bleef hierdoor beperkt tot circa 15% tot 30% van de financieringsbehoefte, zo blijkt uit het onderzoek.
Door de financiële en later de gehele economische crisis veranderde deze situatie drastisch. Vanaf de tweede helft 2008 werden verwachtingen naar beneden bijgesteld en de financieringsstructuren van voor de crisis werden herzien. De geanalyseerde financieringen vanaf deze crisisperiode laten een (onevenredige) groei zien van de eigen inbreng van de kopers, maar ook van de verkopers. Banken waren vrijwel alleen nog geïnteresseerd in risicoloze investeringen. De geïnterviewde banken gaven aan dat de ernst van de crisis leidde tot een wellicht overtrokken “vlucht naar kwaliteit”. Enkel de meest gezonde bedrijven met sterk management kwamen in aanmerking voor een overnamefinanciering. “Deze voorzichtigheid werd bevestigd door het toegepaste ratingmodel; de scores van geanalyseerde bedrijven lag ver boven het geanticipeerde gemiddelde” concludeert Dijkmans.
“Men zou mogen verwachten dat bankiers in onzekere tijden veel meer terugvallen op objectievere, kwantificeerbare argumenten om zodoende een goed beeld van kansen en risico’s te creëren.
Toch geven zij aan dat de persoonlijke indruk van een MBI-er of MBO-er nog steeds belangrijker is dan de uitkomst van een ratingmodel. “Zit hier een toekomstig succesvolle ondernemer aan tafel, is de eerste vraag die banken zichzelf stellen”, legt Messersmid van Marktlink uit. “Deze kwalitatieve beoordeling blijft daarom de absolute eerste randvoorwaarde bij het verstrekken van een lening. Daarna komt het heldere, realistische en onderbouwde financieringsplan. Misschien ligt hier wel een belangrijk verschil met overnamefinancieringen van voor de crisis. Niet alleen moet de koper de bank persoonlijk overtuigen, ook het financieringsplan moet in één keer een schot in de roos zijn. Vanuit onze ervaring bereiden wij MBI-ers en MBO-ers voor en helpen hen met een goed onderbouwd plan. Daar ligt een stuk van onze toegevoegde waarde als overnamespecialist. Zo zorgen wij er ook voor dat je kunt kiezen uit de offertes van banken, zodat er ook daadwerkelijk een transactie – tegen de beste voorwaarden – wordt bewerkstelligd ”, vervolgt Messersmid.
